حلقه ارتباطی الگوی پیشرفت اسلامی قم - شهید چمران

بسم الله الرحمن الرحیم

   تمام انسان‌ها از «حیرت» و سرگردانی و بلاتکلیفی گریزان و خواستار یقین و اطمینان در ارکان مختلف زندگی هستند. در همین رابطه ماجرایی وجود دارد که در آن، فردی به نام حارث ابن حوط، در فتنه‌ی جمل حیران شد و از امیرالمؤمنین سؤالاتی پرسید که مولای متقیان نیز در پاسخ به او فرمودند: 

یا حارِثُ، إنّکَ نَظَرْتَ تَحْتَکَ وَلَم تَنْظُرْ فَوْقَکَ فَحِرْتَ؛ ای حارث، تو به زیر پایت نگریستی و به بالا نگاه نگردی، به این علت حیران شدی.[1] 

    مشاهده می‌کنید که طبق فرمایش حضرت علی علیه السلام، علت دچارشدن به حیرت و سرگردانی، کوته‌نگری و دوری از نگاه جامع به تمام مسائل و دچار شدن به تحلیل موضوعات با نظرگاهی خُردنگر است. اما هنگامی زیان و آسیب حیرت و سرگردانی، عیان‌تر می‌شود که سطح این موضوع از فرد بالاتر رفته و در جامعه و حاکمان آن بروز و ظهور یابد. جامعه‌ای که در سطح فردی و اجتماعی، دچار آسیبِ سرگردانی و حیرت در امور است، گاه به سمت چپ حرکت می‌کند و گاه به سمت راست متمایل می‌شود؛ که به اصطلاح به آن حرکت «زیگزاگی» گفته می‌شود.

در همین رابطه رهبر معظم انقلاب می‌فرماید:

    در این منابع(قرآن و احادیث ائمه اطهار علیهم السلام)، حرکت زیگزاگی وجود ندارد که مثلاً یکروز جهت‌گیری‌مان طوری باشد که به طرف چپ برویم و روز دیگر به طرف راست بپیچیم! این، غلط است.[2]

متعاقب بیان این مطلب، متوجه می‌شویم که ریشه‌ی رسیدن به یقین و دور شدن از حیرت، تمسک به منابع اصلی اسلامی است. اما سؤال بعدی این است که ترجمه‌ی استفاده از منابع اسلامی در ارکان حکومت دینی چیست؟ برای روشن شدن مطلب به قسمت دیگری از بیانات رهبر معظم انقلاب توجه فرمایید:

بدون نقشه‌ی جامع، دچار سردرگمی خواهیم شد؛ همچنان که در طول این سی سال، به حرکتهای هفت و هشتی، بی‌هدف و «زیگزاگ» مبتلا بودیم و به این در و آن در زدیم. گاهی یک حرکتی را انجام دادیم، بعد گاهی ضد آن حرکت و متناقض با آن را - هم در زمینه‌ی فرهنگ، هم در زمینه‌ی اقتصاد و در زمینه‌های گوناگون - انجام دادیم! این به خاطر این است که یک نقشه‌ی جامع وجود نداشته است.[3]

   بنابراین مشاهده می‌کنیم با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب، تولید «نقشه‌ی جامع»، همان کاری است که باعث برون‌رفت همگان از بن‌بست حیرت و سرگردانی است؛ البته باید توجه داشت که با جمع میان این دو سخنرانی، به این نتیجه می‌رسیم که مبانی تولید این نقشه‌ی جامع، حتماً باید منابع اسلامی باشد؛ زیرا در غیر این صورت و حتی در حالتی که موفق به تولید یک نقشه‌ی جامع شویم، توفیقی در برون‌رفت از حیرت نخواهیم داشت و به ورطه‌ی خطرناک آزمون و خطای نسخه‌های دست‌نویس بشری، سقوط خواهیم کرد.

   نتیجه اینکه اولاً: برای نجات از ورطه‌ی سرگردانی، نیازمند یک نقشه‌ی جامع‌نگر - که دیدی جامع و از بالا را فراهم می‌نماید - هستیم. ثانیاً: این نقشه‌ی جامع، هنگامی ما را به هدفمان می‌رساند که اتکایش بر مبانی اصیل اسلامی نهاده شده باشد.

    به همین منظور و برای رهاکردن نیروهای انسانی و معادلات اداره‌‌کننده‌ی جامعه از حرکت‌های «زیگزاگی»، جمعی از دلسوزان حوزه و دانشگاه، پاسخ خود را در قالب «اولین نقشه‌ی راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی» تقدیم جامعه‌ﯼ نخبگانی کشور نموده است.